بافت | مقدار خون |
آئورت | ![]() |
شریانهای کوچک | ![]() |
آرتریولها | ![]() |
مویرگها | ![]() |
ونولها | ![]() |
وریدهای کوچک | ![]() |
وریدهای بزرگ | ![]() |
در حدود 3.9 میلیارد سال پیش، تغییر در مدار سیارههای بیرون از منظومه شمسی، سیلی از دنبالهدارها و سیارکها را روانه درون این منظومه کرد. برخورد این اجرام، که هنوز اثر گودالهای آن را در سطح ماه میتوان دید، باعث داغ شدن کره زمین گشت. در نتیجه صخرهها ذوب شدند و با تبخیر اقیانوسها، غباری گداخته، زمین را فراگرفت.
با اتمام این بمباران در 3.8 میلیارد سال پیش، کوهها شکل گرفتند که شواهدی از فرایند زیستشناسیکی را در دل خود دارند. پس اگر حیات از مادهای غیرآلی و به راحتی و سرعت میتواند آغاز شده باشد، چرا سایر سیارههای منظومه شمسی فاقد حیاتند؟ چرا شیمیدانها هنوز نتوانستهاند حیات را بازسازی کنند؟
منشا حیات همیشه پر از ابهام و تناقض بوده است. کدام اول بوده: پروتئینهای درون سلول یا اطلاعات ژنتیکی سازنده آنها؟ بدون غشای سلولی، چه طور مواد لازم دور هم آمدهاند و متابولیسم پیدا کردهاند؟ اگر غشائی بوده، چه طور مواد غذائی وارد آن میشده؟
شاید این سوالها به نظر بیمعنی برسد چون به هر حال زندگی به شکلی روی زمین شروع شده است. برخی پژوهشگران که در این مورد اصرار ورزیدند، در نهایت سالهای بسیاری را با ناکامی به هدر رفته، یافتند. و بالاخره دانشمندان برجستهای مثل فرانسیس کریک، نظریهپرداز پیشرو در زیستشناسی مولکولی گفت شاید حیات جای دیگری شکل گرفته و بعد به زمین آمده، چون توضیح قابل قبول دیگری برای سرعت به وجود آمدن آن نمیتوان یافت.
اما به گزارش نیویورکتایمز، اکتشافات سالهای اخیر، امیدی تازه برای پی بردن به این راز ایجاد کرده است. یکی از آنها، سری اکتشافاتی در مورد ساختارهای شبه سلولی است که میتوانند به طور طبیعی از موادی که به نظر میرسد در آن زمان وجود داشتهاند، ایجاد شده باشند. زوستاک، بارتل و لوییسی در سال 2001/ 1380 نشان دادند که برای ایجاد یک سلول ترکیبی، وجود مولکول ژنها و پیشسلولها (پروتئینهایی با ویژگیهای حیاتی) به همراه مولکولهایی که درون سلول بمانند، ضروری است. اگر این مولکولها امتیاز لازم را برای بقا به سلول بدهند، سیستمی ماندنی با قابلیت تکثیر خودبهخود به وجود میآید که میتواند تکامل داروینی را شروع کند.
به نظر میرسد که اسیدهای چرب ساده خودبهخود دولایه شدهاند و با اضافه شدن اسیدهای چرب دیگر و آب، تقسیم شده باشند. مولکولها وارد این پوشش میشدهاند و با اتصال به مولکولهای بزرگتر، دیگر نمیتوانستند خارج شوند. این همان ترکیبی است که سلول اولیه لازم داشته است. اگر این پیشسلولها یک قطعه کوچک دی.ان.ای را احاطه کرده باشند، نوکلئوتیدها به این مجموعه وارد میشدند و به آن دی.ان.ای متصل میشدند.
زوستاک در آزمایشهایش به ساخت یک سلول تقسیمشونده از مواد شیمیایی که فرض میشود در ابتدای زمین وجود داشتهاند، نزدیک شده؛ اما برخی از مولفهها مثل نوکلوتیدها خیلی پیچیدهاند. نوکلئوتید از یک مولکول قندی تشکیل شده که از یک طرف به یک مولکول قلیایی و از طرف دیگر به گروه فسفات متصل است. بازهایی مثل آدنین به راحتی از مواد ساده ساخته میشوند، اما اتصال طبیعی آن به قندی چون ریبوز، به نظر ناممکن است.
اما در ماه گذشته، جان ساترلند، شیمیدان دانشگاه منچستر، نشان داد در شرایط مناسب، ماده قلیایی و قند میتوانند به صورت یک واحد و نه جدا از یکدیگر ساخته شوند. ساخت سلول خودتکرار کنندهای از مواد شیمیایی، آغازی برای تاریخ ژنها بود.
دکتر جویس با ساخت مولکولهای آر.ان.ای با قابلیت تکرار، روی آغاز تاریخ ژنها مطالعه میکرده است. آر.ان.ای بسیار به دی.ان.ای شبیه است و علاوه بر قابلیت انتقال اطلاعات، میتواند مانند یک آنزیم روی واکنشهای شیمیایی تاثیر بگذارد. وی زمستان 1387 گزارش کرد موفق شده است دو مولکول آر.ان.ای بسازد که میتوانند ترکیب یکدیگر را از 4 نوع نوکلئوتید آر.ان.ای توسعه دهند. وی میگوید: »بالاخره مولکولی داریم که جاودانه است، یعنی اطلاعاتش به دقت منتقل خواهد شد. این سیستم زنده نیست، اما دارای عملکردهای مهم حیاتی مثل تکثیر و تطابق با شرایط است.
یکی دیگر از پیشرفتهای موثر در این زمینه، مطالعات دستبرتری مولکولهاست. برخی مواد شیمیایی مانند اسیدهای آمینه در دو شکل آیینهای مثل چپگرد و راستگرد بودن، وجود دارند. با این که در اغلب شرایط طبیعی، هر دو نوع به طور مساوی یافت میشوند، اما در سلولهای زنده، همه از نوع راستگردند. با این که دلیل این مسئله هنوز به طور قطع روشن نشده، اما مطالعاتی نشان میدهند که ترکیب این دو نوع، تحت چرخه انجماد و ذوب، به یک نوع تبدیل میگردند.
سوالات مربوط به آغاز حیات بسیارند و این یافتههای تازه شاید با مربوط شدن به هم، راهی تازه در این زمینه بگشایند. امروزه دانشمندان بسیار بیشتر از 5-10 سال پیش به یافتن پاسخ امیدوارند. یکی از مشکلات این مطالعات، مشخص نبودن زمان و شرایط درست آغاز حیات است. برخی شیمیدانان مانند واشترشوسر معتقدند حیات نخستین در شرایط آتشفشانی اعماق اقیانوسی به وجود آمده،. در حالی که بسیاری معتقدند آغاز حیات نیازمند یک دریاچه آب شیرین گرم است که مرطوب و خشک شدن محیط، شرایط مساعد اولین فرایندهای زیستی را فراهم کند.
به علاوه، با اینکه قدیمیترین شواهد حیات، فسیل باکتریهای 1.9 میلیارد ساله است، اما صخرههای گرینلند ترکیبی غیرعادی از ایزوتوپهای کربن دارند که میتواند نشانگر فرایندهای زیستشناختی در 3.83 میلیارد سال پیش باشد.
مطالعات اخیر روی قدیمیترین صخرهها نشان میدهد که اقیانوسهای ثابت و پوسته قارهای در 4 میلیارد و 404 میلیون سال پیش و تنها 150 میلیون سال بعد از ایجاد سیاره زمین ایجاد شدهاند. بنابراین، حیات نیممیلیارد سال پیش از بمباران سیارکی وقت داشته تا روی زمین ایجاد شود و شاید نمونههایی از آن در اعماق اقیانوسها از این بمباران جان سالم به در برده باشد.
M.S از بیماریهای شایع سیستم عصبی مرکزی در انسان و یک بیماری خود ایمنی است. این بیماری به صورت مزمن خود را نشان میدهد. M.S اغلب ، بالغین جوان را مبتلا میسازد و در جنس مؤنث دو تا سه برابر بیشتر رخ میدهد. در M.S میلین راههای عصبی دچار تخریب میشود. مشخصه این بیماری ، متعدد بودن ضایعات از نظر زمانی و مکانی و رخداد علایم به صورت رفت و برگشتی است. یعنی یک علامت عصبی پس از مدتی بهبود یافته و در زمان دیگر همان علامت یا علائم دیگری مجدداً رخ میدهند. علائم هر حمله بهبودی نسبی یافته، ولی ممکن است عودهای مکرر بیماری سبب ناتوانی تدریجی بیمار گردد.
در M.S علائم بالینی بستگی به محل و وسعت ضایعه دارد و تخریب میلین معمولاً در نواحی خاصی نظیر عصب بینایی ، ساقة مغز ، مخچه و ماده سفید نیمکرههای مغز منجر به بروز مجموعهای از علائم بالینی به صورت تاری دید ناگهانی ، ناتوانی در حرکت اندامها ، عدم تعادل ، دوبینی و اختلالات حسی به صورت احساس خواب رفتگی در اندامها و علائم متنوع دیگر میگردد. سیر علایم بالینی بیماری M.S در هر بیماری متفاوت بوده و میتواند به صورت یک بیماری کاملاً خوشخیم رخ دهد و بیمار سالها عاری از علائم عصبی باشد و یا اینکه یک حالت پیشرونده سریع در علائم بالینی همراه با ناتوانی اتفاق میافتد.
دلائل بیماری
هنوز علت این بیماری مهلک شناخته نشده است! محققان معتقدند که شاید عوامل ارثی ، تغذیهای و محیطی در آن دخیل باشند. اما نظریههایی برای پیدایش MS ارائه شده است. قابل قبولترین تئوری در مورد علت بیماری M.S را یک مکانیسم خود ایمنی میدانند، به این نحو که یک فاکتور محیطی نظیر عفونتهای ویروسی سبب تحریک سیستم ایمنی بدن و تشکیل آنتی بادی بر علیه میلین بافت عصبی شده، در نتیجه میلین اعصاب از بین رفته و منجر به بروز علائم عصبی میشود.
فاکتورهای ژنتیکی در مستعد نمودن فرد جهت ابتلا به این بیماری میتوانند مؤثر باشند. بالاترین شیوع M.S در نژاد سفید پوست میباشد و این بیماری در نژاد زرد و سیاه شیوع کمتری دارد. این بیماری در ساکنین مناطق اطراف ناحیه استوا بندرت دیده میشود، در حالی که با افزایش فاصله از خط استوا و در مناطق معتدله شمالی و جنوبی ، نظیر آمریکا ، کانادا ، اروپای شمالی و استرالیا ، شیوع این بیماری بیشتر میشود. مهاجرت به مناطق با شیوع کم قبل از 15 سالگی خطر ابتلا به بیماری M.S را کاهش میدهد.
افرادی که در نیمکره شمالی کره زمین در ماه اردیبهشت به دنیا میآیند با احتمال بیشتری به بیماری مولتیپل اسکلروز مبتلا میشوند. دانشمندان نتوانستهاند ارتباط بین MS و ماه تولد را شرح دهند ولی اینطور تصور مینمایند که این نتایج میتواند با تابش خورشید و مقدار ویتامین D مادر که رشد جنین را تحت تاثیر قرار میدهد مرتبط باشد. چون در نیمکره شمالی در این ماه مقدار تابش خورشید کم است و مقدار کمی از ویتامین D در بدن افراد ساخته میشود.
آیا موسیقی بلند می تواند به گوش هایم آسیب برساند، جرم گوش چیست کور رنگی چیست، ممکن است در میان اطرافیانتان فردی را دیده باشید که مبتلا به کور رنگی است.فرد کور رنگ قادر به دیدن رنگ های مختلف نیست و همه چیز را شبیه فیلم سینمایی سیاه و سفید می بیند. بدین معنا است که در تشخیص تفاوت بین رنگ های خاص مشکل دارد. کور رنگی ممکن است در تطبیق دادن لباس های رنگی، فرد را دچار مشکل سازد. اما این مساله مشکل چندانی نیست. افرادی که کور رنگند می توانند کارهای عادی خود را انجام دهند حتی رانندگی نمایند. اکثر افراد کور رنگ نمی توانند تفاوت بین قرمز و سبز را تشخیص دهند اما می توانند یاد بگیرند که به علا یم چراغ راهنمایی پاسخ دهند. چراغ قرمز عموما در بالا و چراغ سبز در پایین است.
(مخروط و رنگ): برای فهمیدن این که چه عاملی باعث کور رنگی می شود نیاز دارید مخروط های داخل چشمتان را بشناسید. مخروط های داخل چشم؟ بله. این مخروط ها سلول های روی مردمک هستند، بخشی کوچک که در پشت چشمتان قرار دارد. چشمان شما دارای مخروط های «قرمز»، «آبی» و «سبز» است که به این رنگ ها و ترکیبات آنها حساس هستند. نیاز به هر سه نوع دارید تا رنگ ها را به درستی ببینید. هنگامی که مخروط ها به درستی عمل نکنند یا ترکیب درستی نداشته باشند مغزتان پیام درستی درباره رنگی که مشاهده می کنید دریافت نمی کند. برای کسی که کور رنگ است برگ سبز شاید برنزی یا خاکستری به نظر می رسد.
آیا کور رنگی منتقل می شود؟ کور رنگی تقریبا همیشه خصوصیتی ارثی بوده است به این معنا که آن را از والدینتان به ارث می گیرید. خصوصیات ارثی را از طریق ژن ها دریافت می کنید که جزییات بدنتان را مشخص می سازند از جمله چه قدر بلند باشید یا مویتان راست یا مجعد باشد. چشم پزشکان (و برخی از متخصصین بینایی سنجی) با نشان دادن تصویر متشکل از نقاط رنگی مختلف کور رنگی را آزمایش می کنند. اگر شخصی نتواند آن تصویر یا عدد بین نقاط را ببیند ممکن است کور رنگ باشد. میزان ابتلای پسرها به کور رنگی بیشتر از دخترهاست. در حقیقت اگر 12 پسر می شناسید، احتمالا یکی از آنان حداقل کمی کور رنگ است.
کور رنگی: در واقع همان ندیدن یا تشخیص ندادن رنگ ها است برخی افراد هیچ رنگی را تشخیص نمی دهند و دنیا را به صورت خاکستری می بینند تعداد این افراد بسیار نادر است رایج ترین کور رنگی به رنگ های قرمز و سبز است که در اصطلا ح (دالتونیسم) می گویند.
دالتون یک فیزیکدان انگلیسی بود که برای اولین بار متوجه کور رنگی خود شد. کور رنگی در زندگی عادی مشکل مهمی را به وجود نمیآورد اما افراد کور رنگ نمی توانند به کارهایی هم چون خلبانی، نقاشی، تشخیص رنگ های مختلف رنگ پارچه و به طور کلی کارهایی را که تشخیص رنگ را ایجاب می نماید به عنوان حرفه شغلی خود بپردازند.
افراد کور رنگ در خرید لباس های رنگی برای خود و اعضای خانواده دچار اشتباه می شوند. در مجموع تعداد مردان کور رنگ خیلی زیاد نیست. مشکل این دسته از افراد این است که گاهی اوقات رنگ ها را نمی شناسند یا از هم تشخیص نمی دهند.
برای تشخیص بیماری کور رنگی آزمونی وجود دارد که یک چشم پزشک از دانشگاه توکیو به نام (ایشی ها را) ساخته است به کمک این آزمون در مدت 2 تا 3 دقیقه می توان کور رنگی فرد را تشخیص داد. دید رنگی یا رنگ بینی عمل پیچیده فیزیولوژیکی و روحی و روانی است که در افراد تجربیات حس خاصی را سبب می شود. رنگ ها را توسط رنگ سنج و اسپکتروفوتومتر می سنجند. دستگاه رنگ سنج رنگ ها را به وسیله مقایسه با رنگ های دیگر معین و مشخص می سازد در حالی که اسپکتروفوتومتر دستگاهی است برای تعیین شدت رنگ های دو طیف. در چشم انسان 3 نوع سلول مخروطی حساس به نورهای اصلی (سبز، قرمز، آبی) وجود دارد که بسته به شدت تحریک این سلول ها، انسان احساس رنگ می کند. شایع ترین نوع کور رنگی، نداشتن قدرت تشخیص بین رنگ قرمز و سبز است که به بیماری دالتونیسم شهرت دارد. دی کروماتما یعنی بیمارانی که فقط 2 رنگ اصلی را تشخیص می دهند. این بیماری در مردان 8 درصد و در زنان 5 درصد است مواردی که می توانند باعث اختلا ل در دید رنگی شوند عبارتند از: یاربیتوراتما، کینین، کوکائین، آدرنالین، آتروپین، کافئین، تنباکو، تالیم، تریاک و مرفین. در مشاغل زیر دید رنگی مهم است: کار با کابل های الکتریکی، کار با سیلندرهای گاز، خطوط لوله، علا ئم راهنما، دکمه های کنترل ماشین ها، ابداعات و اقدامات ایمنی و علا ئم محدود کننده.
به کار گیری افراد کوررنگ در امور حمل و نقل، راهآهن، اتومبیل ، هواپیما، کشتی های تجارتی موجب بروز حادثه می شود. در کارهایی نظیر رنگ سازی، مخلوط کردن رنگ ها، رنگ کار چاپ رنگی، کار هنری، رنگرزی، زمین شناسی، شیمی، کار با میکروسکوپ و کار در نیروگاه های هسته ای باید مراقب دید کامل و دید رنگی خود بود.
کمی دید رنگ و رنگ کوری بسیاری از مردم توان کمتری از نظم برای تشخیص رنگ دارند. آنان که می توانند رنگ های مختلف را ببینند اما در تشخیص رنگ آن ها دشواری دارند اصطلا حا می گویند دچار کم دید رنگند. آنان که به کلی از دیدن رنگ ناتوانند می گویند رنگ کوری کامل دارند این افراد به طور نادر یافت می شوند و همه رنگ ها برایشان درجات مختلف خاکستری است اما نوعی از رنگ کوری که شایع است رنگ کوری نسبت به سرخ و سبز است عده این نوع افراد در میان مردها بیشتر از زن هاست کوری رنگ برای آبی و زرد بسیار نادر است. درست نیست که بگوییم بعضی افراد همه رنگ ها را می توانند ببینند و بعضی نمی توانند یعنی تقسیم مردم به گروه مشخص از این لحاظ صحیح نیست توان دید رنگ ها نیز در افراد شدت و ضعف دارد یعنی در یک سو کسانی هستند که توان دید کامل دارند و در سوی دیگر افراد رنگ کوری قرار دارند که هیچ رنگی را نمی توانند ببینند و بین این دو قطب درجات مختلف از شدت و ضعف وجود دارد یعنی در یک سو کسانی هستند که توان دید کامل دارند و در سوی دیگر افراد رنگ کوری قرار دارند که هیچ رنگی را نمی توانند ببینند و بین این دو قطب درجات مختلف از شدت و ضعف قدرت تشخیص رنگ قرار دارند. بسیاری از افرادی که گرفتار کوری رنگ هستند از نقیصه خود آگاه نیستند زیرا آموخته اند که رنگ ها را از روی درخشانی خاص هر یک نام گذاری کنند. مثلا کسی که کوری رنگ سرخ و سبز دارد رنگ سرخ برایشان معادل خاکستری سیر است پس هر چیز سرخ رنگی برای این افراد به نظر او خاکستری خاصی به نظر میآید. اما این افراد آموخته اند که آن را سرخ بنامند. به همین ترتیب کسی که کوری رنگ سبز دارد ممکن است پیراهن قهوه ای را که دارای درخشانی معینی است سبز بخواند.
آیا در تشخیص اینکه جسمی قرمز یا سبز، یا آبی یا زرد است دچار مشکل می شوید؟ این اصلی ترین علا مت کور رنگی است. بر خلا ف تصور عامه، دید افراد کور رنگ به ندرت خاکستری است.
کور رنگی یک بیماری ارثی وابسته به کروموزوم X مغلوب است که در مردان بیشتر دیده شده و تقریبا همیشه از مادر به پسر به ارث می رسد. (توضیح: زنان دو کروموزوم X و مردان یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y دارند. در بیماری های وابسته به کروموزوم X مغلوب در زنان باید هر دو کروموزوم X معیوب باشند تا بیمای رخ دهد. اگر یک کروموزوم X معیوب باشد بیماری رخ نمی دهد ولی قابل انتقال به فرزندان است. در مردان معیوب بودن تنها کروموزوم X سبب بیماری می شود. بنابراین، فردی که مبتلا به کور رنگی است، مادرش یا مبتلا به کور رنگی است یا ناقل بیماری.) در این اختلا ل کروموزومی سلول های مخروطی در شبکیه که مسوول درک رنگ هستند دچار اختلا ل هستند و به همین دلیل بیمار رنگ ها را درست تشخیص نمی دهد.
کور رنگی ممکن است بر اثر بیماری های عصب بینایی یا شبکیه نیز رخ دهد. در این موارد، فقط چشمی که مشکل دارد دچار کور رنگی می شود و بیماری در طول زمان تشدید می گردد به طوری که ممکن است تبدیل به کور رنگی کامل شود که در آن بیمار دید خاکستری دارد. این بیماران معمولا در تشخیص آبی و زرد مشکل دارند.
علا ئم
اشکال در تشخیص قرمز و سبز (شایع ترین حالت)
اشکال در تشخیص آبی وسبز
تشخیص
تشخیص کور رنگی اغلب با استفاده از چارت های رنگی به نام «صفحات آزمون ایشی ها را» (Ishihara) انجام می شود. در این صفحات که نمونه هایی از آن را می بینید اعدادی متشکل از نقطه های رنگی در زمینه ای متشکل از نقاطی به رنگ دیگر قرار گرفته اند که تشخیص آن ها برای افراد کور رنگ مشکل است. در صورتی که مشکلی در دید رنگی بیمار تشخیص داده شود از تست های دقیق تر استفاده می شود.
درمان
کور رنگی هیچ درمانی ندارد. تشخیص زودرس کور رنگی می تواند مانع بروز مشکلا ت آموزش در کودکان در سنین آموزش در مدرسه شود. در این صورت بهتر است والدین کودک با مسوولین مدرسه و معلم او صحبت کنند.
بعضی از بیماران از لنزهای مخصوصی استفاده می کنند که هم به صورت لنز تماسی و هم به صورت لنز عینک وجود دارد. در بسیاری از موارد بیماران به جای تشخیص رنگ ممکن است ترتیب قرارگیری را به خاطر بسپارند. به عنوان مثال بیمار به خاطر می سپارد که چراغ قرمز همیشه بالا ی چراغ راهنمایی قرار دارد و چراغ سبز پایین قرار دارد.